Tiệt trùng là gì? Sterilization là gì? 5 phương pháp tiệt trùng hiệu quả nhất

Tiệt trùng là gì? Tiệt trùng là gì? Sterilization là gì? 5 phương pháp tiệt trùng hiệu quả nhấtCác phương pháp tiệt trùng được sử dụng hiên nay? Bài viết được kỹ thuật viên của Nihophawa tìm hiểu và nghiên cứu dưới đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về vấn đề này

Là quá trình giúp loại bỏ, giảm thiểu, tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa mọi dạng sống của vi sinh vật như: nấm, vi khuẩn, vi rút, bào tử đơn bào hoặc đa bào có nhân … hoặc các tác nhân sinh học như prion trên bề mặt vật thể hoặc chứa trong chất lỏng, thức ăn hoặc môi trường nuôi cấy.

Tiệt trùng có thể đạt được bằng nhiều phương pháp như: Nhiệt hóa, hóa chất, chiếu xạ, áp suất cao và lọc. Tiệt trùng khác với tẩy trùng, khác với sát trùng và tiệt trùng phương pháp Pasteur, mặc dù mục đích hướng đến chung đều là loại bỏ sự sống của các tác nhân sinh học. Sau khi tiệt trùng, vật thể được gọi là vật vô trùng.

Phân biệt tiệt trùng, ức chế vi sinh, thanh trùng và sát trùng

Khi tranh luận về lý thuyết vi sinh vật, mầm bệnh trong y học, tiêu diệt vi sinh vật trước khi sử dụng vật phẩm cho bệnh nhân là 1 chiến lược ngăn ngừa nhiễm trùng. Thực tế là Ignaz Semmelweis đã áp dụng thành công các nguyên tắc khử trùng hàng thập kỷ trước khi vi trùng vi khuẩn được phân lập lần đầu tiên. Tuy nhiên, định nghĩa về các nguyên tắc này khác nhau cả về ý nghĩa và phương pháp.

Ức chế vi sinh

Là ức chế hoạt động nhân bản của vi sinh vật trong bất kỳ điều kiện nào. Việc này rất phức tạp. Vì thực tế là các sinh vật bị khử hoạt tính ngược đôi khi có thể tự phục hồi trong điều kiện thích hợp. Ví dụ: chiếu bức xạ UV vào vi khuẩn có thể hình thành các chất làm giảm Thymine trong DNA khiến vi khuẩn mất khả năng sao chép. Sau đó, 1 thời gian tiếp xúc với ánh sáng có thể kích hoạt Enzyme giúp phá vỡ các chất nhị trùng và khôi phục khả năng tồn tại bằng 1 quá trình được gọi là tái hoạt hóa ánh sáng. Vì vậy, sự không tăng trưởng không có nghĩa là vô trùng.

Tiệt trùng

hay sterilization là gì? Đây là quá trình tiêu diệt hoàn toàn hoặc loại bỏ tất cả các sinh vật sống trong 1 môi trường hoặc trên 1 vật thể nhất định. Tiệt trùng có thể thực hiện bằng cách đốt, xử lý nhiệt không phá hủy, sử dụng khí, bức xạ ion, hóa chất hoặc lọc.

Thanh trùng Pasteur

là phương pháp sử dụng nhiệt độ vừa đủ để làm bất hoạt các vi sinh vật gây bệnh trong chất lỏng như sữa, nước. Nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ tiệt trùng.

Ví dụ: làm nóng sữa ở nhiệt độ 74⁰C trong 3 – 5 giây hoặc 62⁰C trong 30 phút sẽ giết chết các cấu trúc thực vật của hầu hết vi khuẩn gây bệnh mà không làm thay đổi chất lượng của sữa. Rõ ràng là bào tử không thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ này. Thanh trùng Pasteur sử dụng nhiệt để tiêu diệt vi khuẩn vi sinh dinh dưỡng.

Sát trùng

là tiêu diệt vi sinh gây bệnh bằng các chất hóa học dạng lỏng nhưng chưa đủ đáp ứng các tiêu chí tiệt trùng. Các bào tử vi khuẩn, các vi sinh có lớp phủ kháng thuốc đáng kể đối với các chất sát trùng thông thường như mycobacteria thì khó bị tiêu diệt. Thuốc sát trùng có thể sử dụng trên các bề mặt da cơ thể để giảm lượng microbiota và 1 số vi khuẩn gây bệnh. Độc tính thấp hơn các chất sát trùng khác, hoạt động tiêu diệt vi sinh cũng ít hơn. Vệ sinh cũng là 1 thuật ngữ liên quan.

Các phương pháp tiệt trùng là gì

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp tiệt trùng được sử dụng trong đó có tiệt trùng bằng hơi nước, nhiệt khô, đốt… Dưới đây là những nghiên cứu của Nihophawa về các phương pháp tiệt trùng Sterilization là gì?

Tiệt trùng bằng hơi nước là gì

Đây được coi là phương pháp sử dụng rộng rãi nhất hiện nay. Ứng dụng của phương pháp này là nồi hấp tiệt trùng (Autoclave). Nồi hấp tiệt trùng sử dụng hơi nước được làm nóng đến tối thiểu 121⁰C. Sau đó bơm vào buồng hấp, tạo ra áp suất và nhiệt độ cao.

Để đạt được tính vô trùng, vật phẩm được đưa vào buồng hấp và gia nhiệt bằng hơi nước. Đến khi đạt đủ nhiệt độ và thời gian, vật phẩm được coi là vô trùng và đưa ra khỏi buồng. Trong quá trình hoạt động, không khí trong buồng hấp được loại bỏ hoàn toàn.

Sau khi công việc hấp hoàn thành, hơi nước trong nồi sẽ được xả từ từ bằng cách giảm áp suất buồng hấp. Xả hơi nước dưới áp suất âm và làm mát vật phẩm bên trong. Nhiệt ẩm kết hợp áp suất cao sẽ phá hủy cấu trúc của vi sinh vật. Bằng cách biến tính các đại phân tử, chủ yếu là protein sẽ khiến vi sinh không thể nhân bản và bị tiêu diệt hoàn toàn.

• Để tìm hiểu thêm về nồi hấp tiệt trùng là gì. Các bạn có thể tham khảo bài viết tai đây

Xử lý tiệt trùng bằng nồi hấp đúng cách sẽ tiêu diệt hoàn toàn vi sinh vật. Những vi sinh kháng thể mạnh như prion cần sử dụng nhiệt độ cao hơn và thời gian lâu hơn. Các nồi hấp tiệt trùng đều có đồng hồ đo và bảng hiển thị thông tin nhiệt độ, áp suất. Cần kiểm tra thông tin thường xuyên để đảm bảo điều kiện cho quá trình khử trùng được đáp ứng.

Sau khi sử dụng, nồi hấp cần được làm sạc. Vật chất sinh học hoặc bụi bẩn có thể giúp vi sinh che chắn khỏi sự xâm nhập của hơi nước. Làm sạch đúng cách giúp nồi hấp luôn đat hiệu quả cao khi thực hiện tiệt trùng.

Nhiệt khô

Nhiệt khô là phương pháp khử trùng xuất hiện trước khi phương pháp nhiệt ẩm ra đời. Quá trình tiệt trùng nhiệt khô cần nhiều thời gian hơn. Sự phá hủy cấu trúc vi sinh bằng nhiệt khô là hiện tượng xảy ra dần dần. Ứng dụng của phương pháp này là tủ sấy tiệt trùng. Khi vật phẩm tiếp xúc lâu với nhiệt độ cao, số lượng vi sinh dần chết đi.

Khí nóng cưỡng bức được sử dụng để tăng tốc độ truyền nhiệt đến vi sinh. Giảm nhiệt độ và thời gian cần thiết để tiêu diệt vi sinh. Ở nhiệt độ cao hơn sẽ cần thời gian tiếp xúc ngắn hơn đủ để đạt vô trùng. Nguyên lý này giúp giảm tác động nhiệt đối với các sản phẩm thực phẩm.

Nhiệt khô thường sử dụng cho những vật phẩm ổn định nhiệt như bột và không gây rỉ sét cho các vật bằng thép.

Đốt

Có 2 phương pháp khử trùng bằng đốt lửa.

Đối với những thiết bị thủy tinh, kim tiêm, những vật phẩm nhỏ không thể tiêu hủy bằng phương pháp thông thường sẽ sử dụng lửa đốt. Trong quá trình gia nhiệt ban đầu, vật liệu truyền nhiễm sẽ được phun nhiên liệu đốt lên bề mặt và chảy xuống các bề mặt vật thể ở gần. Trước khi đốt, có thể nhúng vật phẩm vào dung dịch etanol đậm đặc 70%  sẽ đốt cháy nhanh chóng và để lại ít tro. Nhiên liệu đốt dùng cho lò đốt này có thể là cồn hoặc dầu Bunsen.

Đối với các chất hữu cơ có trong vật phẩm thải, cần phân loại và đốt riêng. Khi đốt cũng khiến bất kỳ vật phẩm nào thành tro, đồng thời loại bỏ vi sinh cùng mầm bệnh gây hại có trong vật phẩm.

Ứng dụng phương pháp khử trùng này là hệ thống lò đốt rác thải y tế.

Phương pháp Tyndalization

Phương pháp được đặt theo tên của nhà vật lý John Tyndall (1820 – 1893). Phương pháp này khá lỗi thời và tốn nhiều thời gian. Để giảm mức độ hoạt động của vi khuẩn, sử dụng nhiệt đun sôi nước trong khoảng thời gian 20 phút ở áp suất khí quyển, làm mát, ủ trong 1 ngày và lặp lại 3 – 4 lần.

Các giai đoạn ủ nhằm mục đích để các vi sinh chịu nhiệt sống sót qua giai đoạn nước sôi trước đó nhân bản, hình thành giai đoạn sinh trưởng nhạy cảm với nhiệt và có thể chết ở giai đoạn sôi tiếp theo. Tuy nhiên đối với prion, phương pháp này không hiệu quả.

Tiệt trùng bằng hạt thủy tinh

Tương tự phương pháp Tyndalization nhưng vật chất dẫn nhiệt là những hạt thủy tin li ti. Những hạt này được làm nóng lên đến 250⁰C. Các dụng cụ sẽ được nhúng vào các hạt thủy tinh này vừa làm nóng vật thể vừa lấy đi các vật chất ô nhiễm bám trên chúng.

Máy tiệt trùng bằng hạt thủy tinh đã từng là phương pháp phổ biến được sử dụng trong các phòng khám nha khoa, phòng thí nghiệm trước đây. Từ năm 1997 phương pháp này không được FDA và CDC chấp nhận. Tuy nhiên, sản phẩm sử dụng phương pháp này vẫn phổ biến ở châu Âu và Israel.

Tiệt trùng bằng hóa chất

Sử dụng phương pháp tiệt trùng bằng nhiệt thường mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên với những vật phẩm nhạy cảm với nhiệt như vật liệu sinh học, sợi quang, điện tử và nhựa thì phương pháp hóa chất hữu hiệu hơn.

Tuy nhiên, hóa chất ở dạng khí hoặc lỏng khi khử trùng cần đảm bảo sự tương thích về mặt hóa học với chất khử trùng sử dụng. Ngoài ra, hóa chất khử trùng cũng là thách thức mới cho sự an toàn làm việc. Vì các đặc tính khử trùng của hóa chất thường có hại cho con người.

Nihophawa cũng sử dụng hóa chất cho các hệ thống xử lý nước thải của mình. Tuy nhiên để sử dụng đúng cách đòi hỏi các kỹ thuật viên cần được đào tạo và thực hành đầy đủ.

Tiệt trùng bằng bức xạ là gì

Sử dụng bức xạ điện từ như chum electron, tia X, tia Gamma hoặc chiếu xạ bởi các hạt nguyên tử. Bức xạ điện từ hoặc bức xạ hạ có 2 loại là bức xạ ion hóa và bức xạ không ion hóa.

Bức xạ không ion hóa

Chiếu xạ tia UV là 1 quá trình bức xạ không ion hóa để khử trùng. Phương pháp này khá hữu hiệu trong môi trường sạch không bụi bẩn. Bề mặt các vật phẩm được chiếu qua tia UV sẽ tiêu diệt các vi sinh. Tuy nhiên khi môi trường chiếu xạ nhiều bụi bẩn và các vật che chắn sẽ không tiêu diệt được toàn bộ vi sinh. Một số loại chất dẻo như bọt polystyrene có thể bị hỏng dưới bức xạ nếu tiếp xúc thời gian dài.

Chiếu xạ ion hóa

Như sử dụng tia Gamma xuyên thấu, dùng cho các dụng cụ y tế dùng 1 lần như ống tiêm, kim tiêm, ống thông hơi và thực phẩm. Tia Gamma sẽ phát tra một loại phóng xạ đồng vị, thường là loại có tên coban – 60 hoặc caesium – 137 có năng lượng photon tương ứng 1.3 và 0.66 MeV. Sử dụng phương pháp này cần đảm bảo bảo hộ tiêu chuẩn cho người vận hành. Ngoài tia Gamma, còn có xử lý chùm điện tử, tia X năng lượng cao cũng sử dụng cho việc tiệt trùng.

Lọc vô trùng

Các chất lỏng chứa vi sinh có thể bị biến chất, hư hỏng do nhiệt, chiếu xạ hoặc hóa chất, ví dụ như dung dịch thuốc. Để loại bỏ vi sinh có hại mà vẫn giữ nguyên chất lượng dung dịch có thể sử dụng màng lọc vi sinh.

Phương pháp này thường áp dụng đối với các loại dược phẩm và dung dịch protein không bền trong chế biến thuốc. Một màng lọc vi sinh có kích thước lỗ màng là 0.22 nanomet có thể lọc đa số các vi sinh vật, trừ 1 số loài vi khuẩn tụ cầu. Vật liệu chế tạo màng vi sinh thường là este xenlulo hoặc polyethersulfone.

Bảo quản vô trùng

Để tránh phải khử trùng nhiều lần trước khi sử dụng các vật phẩm. Sau khi vật phẩm được tiệt trùng cần bảo quản trong điều kiện vô trùng. Ngăn chặn vi sinh xâm nhập trở lại các vật phẩm.

…

Hi vọng bài viết về tiệt trùng là gì này của đội ngũ kỹ thuật viên Nihophawa đã phần nào giúp quý khách hiểu thêm về khái niệm này và các phương pháp tiệt trùng hiệu quả hiện nay. Một ứng dụng vô cùng phổ biến của tiệt trùng chính là hệ thống nồi hấp tiệt trùng dụng cụ y tế, tủ sấy tiệt trùng Nihophawa.

Thiết bị này là một thiết bị y tế không thể thiếu được trong bệnh viện, phòng khám. Nếu có nhu cầu sử dụng nồi hấp tiệt trùng. Quý khách có thể để lại thông tin, chúng tôi sẽ báo giá chi tiết về sản phẩm.